Može li se prevenirati karcinom želuca i karcinom debelog crijeva?

Uzrok nastajanja karcinoma želuca je nepoznat, ali se zna da neki činioci ishrane mogu doprinijeti njegovom razvoju. Ishrana sa dosta svježeg voća i povrća može takođe smanjiti rizik za karcinom želuca. Citrusno voće (narandža, limun, grejp) mogu biti od velike pomoći.

Gojaznost može povećati rizik za karcinom, dok redovna fizička aktivnost smanjuje isti.

Pušenje povećava rizik za maligne promjene u gornjim partijama želuca (dio bliži jednjaku), kao i za mnoge druge maligne bolesti.

Upotreba aspirina i drugih antiinflamatornih lijekova (NSAID) kao što su naproksen ili ibuprofen, izgleda da smanjuje rizik za karcinom želuca. Međutim upotreba aspirina i drugih antiinflamatornih lijekova mogu izazvati i razna, čak i po život opasna krvarenja želuca, tako da ih svakako treba primjenjivati obazrivo.

Osobe sa pozitivnom ličnom i porodičnom anamnezom su pod povećanim rizikom za nastanak bolesti. Ove osobe bi trebalo da redovno kontrolišu svoje zdravstveno stanje, posebno kod već prisutnog karcinoma želuca ili neke druge maligne bolesti kod bliskih srodnika.

NAPOMENA: Ultrazvučni pregled abdomena ne može dati dovoljno podataka o bolestima želuca. Zlatni standard je gastroskopija, pregled traje par minuta uz predhodnu pripremu.

Karcinom debelog crijeva

Zlatni standard za bolesti želuca, jednjaka, dvanestopalačnog crijeva i debelog crijeva su endoskopske procedure:

• Gastroscopy
• Colonoscopy
• Rektosigmoidoskopija

Za nastanak karcinoma debelog crijeva potrebno je dugo vremena, pa ga je zato u najvećem broju slučajeva moguće prevenirati i spriječiti relativno jednostavnim postupkom odstranjenja polipa (polipektomija). No, da bi to bilo moguće, nužna je kolonoskopija.

Prvu kolonoskopiju treba učiniti svako sa 50 godina starosti bez obzira na simptome, a ako je u porodici neko imao rak debelog crijeva, već sa 40 godina! 

Rak debelog crijeva je u 90% slučajeva izlječiv ukoliko se otkrije u ranom stadiju. 

Rak debelog crijeva prema učestalosti je, u odnosu na sve zloćudne bolesti na trećem mjestu kod žena i kod muškaraca.

Rizik od razvoja raka debelog crijeva znatno raste nakon 40. godine života, a 90% svih karcinoma otkrije se u osoba starijih od 50 godina. Svaka osoba starija od 50 godina nosi 5% rizika da će do 74. godine razviti rak debelog crijeva, odnosno 2,5% rizika da će umrijeti od raka debelog crijeva.

U ranim fazama razvoja raka debelog crijeva najčešće nema nikakvih znakova i simptoma i zato je važno obavljati redovne kontrole.

NAPOMENA: Nakon obavljene kolonoskopije u slučaju urednog nalaza (odsustvo polipa), kontrolna kolonoskopija se radi za 10 godina.

U Plavoj Poliklinici (Tuzla) endoskopske procedure se izvode u lokalnoj i opštoj anesteziji na najsavremenijiem aparatu – Olympus Exera III: isti u odnosu na predhodne generacije postavlja novi standard za savremenu endoskopiju NBI mode koji omogućava vizualizaciju i najsitnijih promjena na sluznici gastrointestinialnog trakata.

Indikacije za gastroskopiju:

• bolovi u gornjem stomaku
• gubitak apetita
• weight loss
• dispeptične tegobe (gorušica, žgaravica)
• povraćanje

Indikacije za kolonoskopiju:

• smetnje sa stolicom (zatvor, proljevasta stolica)
• sluz u stolici, krv u stolicu
• bolovi u donjem stomaku
• anemija (malokrvnost)
• gubitak na tjelesnoj težini
• pozitivna porodična anamneza raka debelog crijeva/želuca
• stariji od 50 godina, screening na rak debelog crijeva.