Klasičan ultrazvučni pregled abdomena pruža detaljan uvid u veličinu i strukturu parenhimatoznih organa: jetre, slezine, pankreasa, žučnog sistema (žučne kese i žučnih puteva), bubrega, nadbubrežnih žlezde. Ovom metodom se može vizuelizovati stomačni dio aorte, mokraćna bešika i prostata kod muškarca.

Ultrazvučni pregled abdomena u Plavoj Poliklinici obavljaju najmanje tri specijaliste interne medicine svakim radnim danom i vikednom. Pregled se zakazuje  ali u hitnim slučajevima pregledi se obavljaju bez predhonde najave.

Prije ultrazvučne pretrage abdomena bitno je da se pacijent drži propisanog režima dijete, temeljenog na hrani koja ne nadima (palenta, dvopek, kuhano meso i slično). Teže je pregledati debljeg pacijenta.

Za pregled mokraćne bešike i prostate kod muškarca potrebno je napuniti bešiku (popiti oko 3-4 čaše tečnosti 1,5 sat pre pregleda i ne mokriti). U hitnim slučajevima ultrazvuk abdomena se radi bez navedene pripreme.

Vrlo je bitno da pacijent tokom pregleda sarađuje sa ljekarom, odnosno da zauzme traženi položaj ili zadrži dah kad se to od njega zatraži.

Zahvaljujući jednostavnosti i neškodljivosti izvođenja pregleda, ultrazvuk predstavlja pouzdanu i efikasnu metodu u otkrivanju i praćenju različitih oboljenja abdominalnih organa kao što su: urođene anomalije, zapaljenske promijene – akutne i hronične, ciste, benigni i maligni tumori, ciroza jetre, kalkuloza (kamenci) žučne kese i bubrega, prisustvo slobodne tečnosti u trbušnoj duplji, aneurizme (proširenja) i aterosklerotični plakovi (naslage) na velikim krvnim sudovima, povrede.

Situacije u kojima se obavezno savetuje ultrazvučni pregled stomaka su:

• Bol u stomaku i/ili leđima
• Mučnina i povraćanje
• Naglo uvećanje trbuha
• Povrede u predelu trbuha
• Nejasna febrilna stanja

Klasičan ultrazvuk abdomena je ograničenih mogućnosti u dijagnostici stanja i obolenja šupljih organa (želudac, dvanestopalačno, tanko i debelo crevo) zbog prisustva vazduha i sadržaja u njima.  Za pregled navedenih organa koriste se endoskopske metode ( gastroduodenoskopija – endoskopski pregled želuca i dvanaestoplačanog creva i kolonoskopija – endoskopski pregled cele dužine debelog creva).

Dijagnostičke mogućnosti

Kad je riječ o bolestima jetre, ultrazvukom se može prikazati:

• difuzno jetreno oštećenje – oboljenja jetre koja zahvaćaju organ u cijelosti (masna infiltracija, hepatitis, ciroza i druge bolesti)
• žarišna oštećenja jetre – često se vide manji tumori (npr. dobroćudni hemangiomi), ali i metastaze tumora drugih abdominalnih organa, kao i tumori jetre (npr. hepatocelularni karcinom, hepatoblastom kod djece ili kolangiokarcinom, tj. tumor žučnih vodova u jetri)

Postoji i cijeli niz drugih bolesti jetre koje se mogu više ili manje uspješno prikazati ultrazvukom, ali tada su često potrebne i dopunske, komplementarne pretrage, kao što su CT, magnetska rezonancija i invazivne pretrage.

Što se tiče žučnih vodova, ultrazvuk je najkorisniji u otkrivanju žučnih kamenaca u žučnom mjehuru. Otkrivanje kamenaca u samim žučnim vodovima manje je precizno, ali se zato jasno vidi proširenje žučnih vodova zbog njihove blokade kamencem ili tumorom.
Ultrazvuk kvalitetno dijagnosticira postojanje upale ili malignih tumora žučne vrećice. Mogu se vidjeti i manji dobroćudni tumori ili naslage na stijenci žučne vrećice.

Kod gušterače, koja se često otežano prikazuje zbog nadutosti crijeva, ultrazvučno se mogu otkriti natečena, upalno promijenjena gušterača (akutni pankreatitis), znakovi kronične upale, tumori, proširenje gušteračnih vodova iz različitih razloga (npr. zbog blokade tumorom). Neke manje tumore gušterače, kao što su početni stadiji raka gušterače ili inzulinomi i gastrinomi, ultrazvuk neće tako kvalitetno prikazati, pa je u takvim slučajevima bitno napraviti CT uz upotrebu kontrastnog sredstva ili magnetsku rezonanciju.

Kod slezene se često vidi njezino uvećanje, najčešće zbog ciroze jetre ili nekih infektivnih ili krvnih bolesti, a mogu se vidjeti i metastaze tumora (npr. melanoma), zatim infiltracija limfoma i slično. Manja dodatna slezena također je relativno čest nalaz.

Ultrazvučnim pregledom bubrega mogu se prilično dobro prikazati bubrežni kamenci i bubrežne ciste. Prikaz bubrežnih tumora često zahtijeva vještinu ultrasoničara, budući da su relativno česti lažno pozitivni ili lažno negativni nalazi. Od malignih bubrežnih tumora kod odraslih najčešći je adenokarcinom bubrega (hipernefrom), a kod djece nefroblastom (Wilmsov tumor). U bubrezima su mogući i benigni tumori, kao što je angiomiolipom.
Osim navedenoga, ultrazukom se dobro prikazuju i tzv. zastojne uropatije, dakle proširenja kanalnog sustava bubrega uzrokovana blokadom u otjecanju mokraće, npr. zbog kamenaca ili tumora u mokraćovodu ili mokraćnom mjehuru.
U bubrezima su česte i prirođene anomalije i varijacije (npr. potkovasti bubreg), koje se često otkriju ultrazvukom.

Ultrazvučni prikaz nadbubrežnih žlijezda ne uspijeva uvijek, osobito lijeve nadbubrežne žlijezde, ali mogu se vidjeti veći tumori, kao adenomi, karcinomi, feokromocitomi, neuroblastomi i drugi.

Kod starijih osoba, prije svega onih koje imaju visoki krvni tlak, dobro je pogledati iabdominalnu aortu, ne bi li se utvrdilo eventualno postojanje aneurizme (proširenja), jer aneurizme šire od 5 cm prijete puknućem, pa je takve pacijente nužno operirati ili im ugraditi unutarnji pokriveni stent (potporanj).

Pri pregledu je svakako bitno obratiti pozornost na eventualno postojanje tekućeg sadržaja u abdomenu, primjerice ascitesa kod ciroze jetre ili krvarenja zbog traume ili izraženoga upalnog procesa.

Ultrazvukom se mogu prikazati i upalna stanja, kao što su apscesi u abdomenu (mogući nakon operativnih zahvata), ali i uzroci tzv. akutnog abdomena (npr. zadebljana stijenka crvuljka slijepog crijeva ili već spomenuta upala žučnog mjehura).

Za kraj, valja napomenuti da se uz pomoć ultrazvuka mogu izvoditi i različiti intervencijski zahvati u abdomenu: drenaža apscesa, dijagnostička biopsija jetre, bubrega i gušterače, postavljanje nefrostome, biopsija prostate i drugo.

Ultrazvuk je brza, bezopasna, bezbolna i dostupna metoda uvida u abdominalne strukture. Ipak, postoje i određena objektivna ograničenja, koja su često uzrok upućivanja pacijenata na druge radiološke pretrage, ponajprije CT i magnetsku rezonanciju.